ВУП у доларавым эквіваленце ў мінулым годзе не вырас, а скараціўся. Эканамічны “подзвіг” па скарачэнні адмоўнага знешнегандлёвага сальда азмрочвае нафтавая залежнасць. А кожны беларус, страціўшы ў зарплаце як мінімум трэць, застаўся павінен свету на 600 долараў больш.
Нягледзячы на некаторую стабілізацыю на фінансавым рынку да канца года і рост экспарту з прычыны магутнай дэвальвацыі, асноўныя праблемы эканомікі не вырашаны – так кажуць замежныя эксперты (МВФ і Антыкрызісны фонд ЕўрАзЭС) і гэта не адмаўляюць прадстаўнікі Нацбанка.
Валавы знешні доўг Беларусі на 1 студзеня 2012 года склаў 62% ВУП, павялічыўшыся за год на 5,6 млрд. дол. або амаль на 20%, піша “Заўтра тваёй краіны”.
На душу насельніцтва ў выніку прыпадае амаль 3595 долараў валавага знешняга доўгу. Павелічэнне знешняга доўгу склала амаль 599,5 долараў на душу насельніцтва толькі за мінулы год – такім вось павелічэннем пазыковага цяжару абярнуўся для простых беларусаў 500-доларавы перадвыбарчы заробак.
ВУП у доларах: несуцяшальная дынаміка
У адпаведнасці з апублікаванымі Нацбанкам дадзенымі плацежнага балансу, ВУП у мінулым годзе ў доларавым выразе не вырас, а знізіўся і склаў 54,647 млрд. долараў супраць 55,086 млрд. долараў у 2010 годзе. Зніжэнне склала парадку 0,8%, хоць разлічаны ў супастаўных цэнах у беларускіх рублях ВУП у мінулым годзе вырас у адносінах да 2010 года на 5,3%.
Нацбанк разлічвае ВУП у доларах на аснове квартальных дадзеных ВУП у беларускіх рублях і сярэднеафіцыйных курсах за гэтыя кварталы. Нават гэты паказчык не зусім адлюстроўвае рэальны памер ВУП, бо ў двух сярэдніх кварталах мінулага года існавала множнасць курсаў, і сярэднеафіцыйны курс валюты можна лічыць сярэднім з вялікай нацяжкай.
Тым не менш, калі ў другім квартале (першая дэвальвацыя), доларавы ВУП яшчэ перавышаў аналагічны паказчык па 2010 годзе (квартал да квартала) на 9%, то ў трэцім – ужо прадэманстраваў зніжэнне больш чым на 7%. А ў чацвёртым – і зусім упаў на 23% у адносінах да аналагічнага перыяду 2010 года.
Нафтавы дэфіцыт бягучага рахунку
Зніжэнне росту ВУП было не толькі прагназуемым, але і, па сутнасці, ініцыяванае беларускімі ўладамі для зніжэння ўнутранага попыту. Гэта, у сваю чаргу, рабілася для зніжэння імкліва нарастаючага ў першым квартале адмоўнага сальда знешняга гандлю, але ў яшчэ большай ступені – дэфіцыту рахунку бягучых аперацый.
Па выніках першага квартала 2011 года ён дасягнуў 24,4% ВУП, павялічыўшыся ў параўнанні з паказчыкамі першага квартала 2010 года (10,9%) амаль у 2,5 разы. Дзве дэвальвацыі стымулявалі экспарт і распродаж складаў прадукцыі на прадпрыемствах, у тым ліку, якія сабраліся яшчэ ў 2009 годзе, а меры па абмежаванні імпарту таксама дазволілі значна знізіць дэфіцыт бягучага рахунку ў другім паўгоддзі. Аднак у параўнанні з рэзкім паляпшэннем знешнегандлёвага сальда, якое склала мінус 3% ВУП па выніках 2011 года, адмоўнае сальда рахунку бягучых аперацый не ўдалося вывесці за межы двухзначных велічынь. Па выніках года яно склала 10,9% ВУП, хоць па параўнанні з 2010 годам скарацілася на 30% (перадвыбарчы разагрэў эканомікі прывёў да дэфіцыту па рахунку бягучых аперацый у 15% ВУП).
У абсалютных значэннях дэфіцыт бягучага рахунку склаў 5,77 млрд. дол., Знізіўшыся ў параўнанні з 2010 годам на 2,5 млрд. долараў. І калі ў 2010 годзе з амаль 8,3 млрд. дол. дэфіцыту бягучага рахунку 7,4 млрд. дол. прыпадала на знешнегандлёвы дэфіцыт, то ў 2011 годзе адмоўнае знешнегандлёвае сальда склала толькі 1,6 млрд. дол.
Асноўны ўклад у адмоўнае сальда бягучага рахунку ўнеслі трансферты (сальда па гэтым артыкуле склала мінус 2,5 млрд. долараў) на суму амаль 4,4 млрд. дол. З іх 4,1 млрд. долараў былі выплачаныя беларускімі органамі дзяржкіравання на карысць іншых дзяржаваў і ўключалі вывазныя мытныя пошліны на нафтапрадукты на карысць Расіі (каля 3 млрд. дол.) і ўвазныя мытныя пошліны дзяржаў-членаў Мытнага саюза. Зрэшты, ад падзелу пошлін у МС мы таксама сёе-тое атрымалі – беларускаму сектару дзяржкіравання належалася амаль 1,4 млрд. долараў трансфертаў, уключаючы ўвазныя пошліны МС.
Значны ўплыў на дэфіцыт бягучага рахунку выплат нафтавых пошлін кажа аб тым, што, нягледзячы на бурны рост экспарту ў мінулым годзе, асноўная хвароба знешняга гандлю Беларусі – залежнасць ад экспарту нафтапрадуктаў не была вырашаная, а толькі ўзмацнілася. Доля нафтапрадуктаў у экспарце 2011 перавысіла адну траціну і склала 34,4% экспарту тавараў.
Крынiца.